روش اول: حفظ كردن شعرهاي قافيه‌دار
۱. شعر را بارها و بارها با صداي بلند بخوانيد
بايد هميشه يادتان باشد كه تمامي اشعار، چه موزون و چه غيرموزون، به‌وجود آمده‌اند تا به زبان بيايند و شنيده شوند. قبل از اينكه تلويزيون وجود داشته باشد، مردم با نقل داستان و شعر، خودشان را سرگرم مي‌كردند. شعر ويژگي‌هاي خاصي دارد؛ از ترتيب قافيه‌ها گرفته تا وزن و آهنگ. همين ويژگي‌ها به افرادي كه به خوبي سواد خواندن نداشتند كمك مي‌كرد تا به راحتي شعري را بخوانند و روند شعر و داستان را پيگيري كنند.
پيش از اينكه تلاش‌تان را براي حفظ كردن شعر شروع كنيد، آن را چند بار با صداي بلند براي خودتان بخوانيد. سعي كنيد شعر را روي يك كاغذ بنويسيد يا آن را تايپ كنيد.
اين‌طور نباشد كه صرفا كلمات را از رو بخوانيد؛ بلكه سعي كنيد جوري شعر را بخوانيد كه انگار داريد داستان آن را براي عده‌اي تعريف مي‌كنيد. هر جا كه لازم است، تُن صداي‌تان را پايين بياوريد و آرام بخوانيد و هر جا كه تأكيد لازم است، با صداي بلند و محكم آن را ادا كنيد. از حركات دست براي قطعات اصلي و مهم استفاده كنيد. خلاصه اينكه نمايش بازي كنيد!
خيلي مهم است كه شعر را با صداي بلند بخوانيد، نه در دل‌تان! شنيدن شعر با گوش‌هاي خودتان به شما كمك مي‌كند قافيه و ريتم را درك كنيد و در نتيجه بهتر شعر را حفظ كنيد.
۲. معناي كلماتي را كه نمي‌دانيد، پيدا كنيد
شاعران عاشق واژه‌ها هستند و اغلب از كلماتي استفاده مي‌كنند كه ممكن است براي ما آشنا نباشند. اگر قرار است يك شعر نسبتا قديمي را حفظ كنيد، به احتمال زياد با كلمات قديمي و ناآشنا مواجه مي‌شويد يا با دستور زبان قديمي روبه‌رو خواهيد شد و شايد در موردش چيزي ندانيد و دركش نكنيد. معناي اين كلمات و جمله‌ها را جست‌وجو كنيد؛ اين كار در حفظ شعر به شما كمك مي‌كند. مثلا:
اين چه ژاژ* است و چه كفر است و فشار*؟
پنبه‌اي اندر دهان خود فشـار
چارق* و پاتابه* لايــــــــق مر تو راسـت
آفتابي را چنين‌ها كي رواست
توجه داشته باشيد كه گاهي اين معني خود كلمه نيست كه مشكل ايجاد مي‌كند، بلكه كاربرد استعاره‌اي آن است كه ممكن است فهميدن را با مشكل روبه‌رو كند.
حتما بخوانيد: چطور هر چيز را به سادگي يك ترانه به خاطر بسپاريم؟
۳. داستاني را كه در دل شعر وجود دارد، بفهميد و درك كنيد
وقتي تمام كلمات ناآشنا و طرز نگارشي و بياني را كه نمي‌دانستيد فهميديد، لازم است ماجراي نهفته در شعر را هم درك كنيد. اگر ندانيد كه شعر در مورد چه چيزي حرف مي‌زند، مشكل زيادي در حفظ كردن آن خواهيد داشت چون گويي سعي داريد زنجيره‌اي از كلماتي بي‌ربط را حفظ كنيد كه مفهومي براي‌تان ندارد. پيش از اينكه سعي كنيد شعري را به خاطر بسپاريد، بايد بتوانيد داستانش را به راحتي و كاملا از ذهن‌تان خلاصه كنيد. در اين مرحله، لازم نيست حتما از كلمات به‌كاربرده شده در شعر استفاده كنيد؛ تنها خلاصه‌اي از آن كافي است.
بعضي از شعرها، روايي هستند يعني يك داستان را توصيف مي‌كنند. مانند:
۴. بين بندها يا قسمت‌هاي شعر، ارتباط پيدا كنيد
روشن است كه تمام شعرها، روايي نيستند و داستان واضحي را دنبال نمي‌كنند اما همه‌ي شعرها تقريبا در مورد چيزي حرف مي‌زنند و بهترين شعرها، يعني همان‌هايي كه با عنوان «حفظ كنيم» انتخاب شده‌اند، بالاخره موضوعي دارند و درباره‌ي همان هستند. حتي اگر هيچ طرح و سوژه‌اي در شعر پيدا نكرديد، سعي كنيد معنا يا پيام شعر را با درك ارتباط ميان بندها دريابيد.
همان‌طور كه در ابتدا هم گفته شد، شعر را چند بار با صداي بلند بخوانيد. حالا وقت آن است كه به آهنگ و ريتم شعر هم توجه كنيد. شعر را چند بار بخوانيد تا آهنگ آن، كه شامل تنوعات وزني مي‌شود، درست مانند آهنگ مورد علاقه‌تان كه هميشه زمزمه مي‌كنيد، براي‌تان عادي و قابل پيش‌بيني شود.
۶. ساختار منظم شعر را حفظ كنيد
يك شعر منظم، كه به آن آهنگين هم گفته مي‌شود، شعري است كه الگويي از تركيب قافيه، طول بند و وزن را دنبال مي‌كند. شما ديگر مي‌دانيد وزن چيست، اما حالا بايد ترتيب‌بندي قافيه‌ها را ياد بگيريد، تا بفهميد در هر قطعه، چند مصرع وجود دارد.
با حفظ كردن ساختار منظم شعر، وقتي سعي داريد شعري را از بر بخوانيد، خواهيد توانست حافظه‌تان را براي چيزي كه قرار است پشت سر هم بخواند آماده كنيد.
حتما بخوانيد: برترين تكنيك هاي تقويت حافظه؛ ۲۹ توصيه براي جلوگيري از فراموشي
۷. باز هم شعر را چند بار با صداي بلند بخوانيد
اين بار، تجربه‌اي متفاوت با خواندن‌هاي اوليه خواهيد داشت، زيرا حالا ديگر فهمي بسيار عميق‌تر از ماجراي شعر، پيام آن، معنايش، ريتمش، ساختار منظمش و… داريد.
شعر را آرام و نمايش‌گونه بخوانيد، تمام دانش جديدتان از شعر را در اجرايتان نشان دهيد. هر چه بهتر بتوانيد شعر را اجرا كنيد، شعر راحت‌تر در مغزتان جاي خواهد گرفت.
هر وقت ديديد كلمات و مصرع‌هاي شعر، بدون اينكه لازم باشد به نوشته نگاه كنيد، خودشان بر زبان‌تان جاري مي‌شوند، بيشتر و بيشتر آن را از بر بخوانيد.
اگر لازم بود به نوشته نگاه كنيد، ايرادي ندارد. مي‌توانيد از آن به عنوان راهنمايي براي جهت دادن به حافظه‌تان استفاده كنيد.
هر چه بيشتر و بيشتر شعر را با صداي بلند بخوانيد، خواهيد ديد كلمات و سطرهاي بيشتري هم به يادتان مي‌آيد.
حالا ديگر وقت آن است كه اجازه دهيد شعر خودش به خاطرتان بيايد تا اينكه به نوشته نگاه كنيد.
بعد از اينكه موفق شديد شعر را كاملا از حفظ بخوانيد، اين كار را دست‌كم ۵ تا ۶ بار ديگر هم ادامه دهيد تا مطمئن شويد كه آن را كاملا حفظ شده‌ايد.
روش دوم: حفظ كردن شعر نو
۱. قبول كنيد كه حفظ كردن شعر نو، سخت‌تر از حفظ كردن شعر سنتي و قافيه‌دار است
بيشتر شعرهايي كه در صد سال اخير سروده شده‌اند، فاقد قافيه و وزنِ قابل پيش‌بيني يا بندهاي مشخص هستند و همين ويژگي‌ها، حفظ كردن‌شان را سخت‌تر كرده است.
اگر موفق به حفظ كردن شعر قديمي و قافيه‌دار شديد، انتظار نداشته باشيد حفظ كردن شعر نو هم به همان سادگي باشد.
خودتان را براي تلاش و تمرين بيشتر، آماده كنيد.
اگر امكان انتخاب به شما داده شده كه شعر سنتي را براي حفظ كردن برگزينيد يا شعر نو و زمان محدودي هم داريد، بهتر است شعر سنتي و قافيه‌دار را انتخاب كنيد.
۲. شعر را چند بار با صداي بلند بخوانيد
درست مانند شعر سنتي، آهنگ و ريتم شعر نو را هم بايد به خوبي درك و حس كنيد. هرچند شعر نو، ويژگي‌هاي شعر سنتي را كه باعث ساده‌تر شدن حفظ كردن آن مي‌شود، ندارد؛ اما به تمام بخش‌هاي يك زبان، حتي زبان محاوره‌اي خودماني و معمولي هم مي‌توان از دريچه‌ي وزن و آهنگ و الگو نگاه كرد كه به طور ناخودآگاه ايجاد شده است.
وقتي شعر را با صداي بلند مي‌خوانيد، سعي كنيد بيان خاص و متمايز شاعر آن را به خوبي درك و مجسم كنيد. آيا سبك خاصي در استفاده از ويرگول‌ها دارد كه سرعت شعر را كم مي‌كند يا اين‌طور به نظر مي‌رسد كه شعر با سرعت لجام گسيخته‌اي پيش مي‌رود؟
شعر نو و بدون قافيه سعي دارد ضرب‌آهنگ طبيعي كلام را تا آخرين حد ممكن به تصوير بكشد، بنابراين شعر تا حدود بسيار زيادي وابسته به وزن هجاهاست، كه خود‌ِ زبان اصلي شعر را تقليد مي‌كند.
آيا شعري كه قرار است آن را حفظ كنيد، ريتم بسيار متفاوتي با وزن هجاها دارد؟
شعر را بارها و بارها با صداي بلند بخوانيد تا زماني كه ريتم موسيقي بيان شاعر را عميقا بپذيريد و درك كنيد.
۳. معناي كلماتي را كه نمي‌دانيد، پيدا كنيد
شعر نو چون جديدتر است، احتمال اينكه با كلمات قديمي‌اي روبه‌رو شويد كه معني‌‌شان را ندانيد، بسيار كم است.
حتما بخوانيد: براي تقويت حافظه چه بخوريم؛ خوراكي‌هايي كه معجزه مي‌كند
۴. دنبال لحظات به يادماندني در شعر بگرديد
بايد نكات اصلي و كليدي شعر را پيدا كنيد تا در ذهن‌تان بماند، زيرا نمي‌توانيد تنها به «ريتم» و «وزن» جهت به خاطر سپردن شعر نو اكتفا كنيد. شعر را زيرورو كنيد تا لحظه‌ها و موقعيت‌هايي را كه دوست داريد يا شگفت‌زده‌تان مي‌كند بيابيد و سعي كنيد اين لحظات و موقعيت‌ها را در سراسر شعر پخش كنيد؛ بدين ترتيب شما يك سطر يا عبارت به يادماندني و خاص از هر قطعه‌ي كوچك شعر خواهيد داشت. حتي اگر شعر، به صورت يك قطعه‌ي بلند نوشته شده باشد، شايد اين‌طور انتخاب كنيد كه براي هر چهار سطر، يك تصوير يا عبارت به يادماندني داشته باشيد.
حفظ كردن شعري از سهراب سپهري
۵. داستاني را كه در دل شعر وجود دارد، بفهميد و درك كنيد
درست مانند شعر سنتي، بايد قبل از تلاش براي حفظ كردن شعر، داستان نهفته در شعر نو را هم كاملا درك كنيد. با اين كار، اگر هنگام از حفظ خواندن شعر كلمه‌اي را فراموش كرديد، مي‌توانيد به خلاصه‌اي كه در ذهن داريد برگرديد و براي پيدا كردن آن كلمه به ذهن‌تان كمك كنيد. سعي كنيد قبل از خلاصه‌سازي شعر، روي آن كلمات و عبارات به يادماندني و خاص تمركز كنيد و حتما بافت ارتباطي بين يك عبارت و عبارت بعدي را با زبان خاص خودتان پيدا كنيد و به آن واقعيت ببخشيد.
اگر شعر، روايي است سعي كنيد نمايش‌گونه آن را اجرا كنيد تا زمان وقوع حوادث شعر را به خاطر بسپاريد.
۶. باز هم شعر را چند بار با صداي بلند بخوانيد
اكنون شما فهرستي از عبارات كليدي در ذهن داريد كه مي‌توانيد به خوبي از آنها در خلاصه‌ي شعرتان استفاده كنيد، بنابراين در حفظ كردن شعر، خيلي جلو افتاده‌ايد. باز هم شعر را با صداي بلند براي خودتان بخوانيد، اما اين بار سعي كنيد بدون نگاه كردن به نوشته، بيشتر و بيشتر بين عبارات خاصي كه از بر داريد، ارتباط برقرار كنيد و پيش برويد.
شايد همان بار اول نتوانيد شعر را از حفظ بخوانيد، اما نااميد نشويد. لحظه‌اي استراحت كنيد و پنج دقيقه به مغزتان اجازه دهيد تا خودش را مجددا آماده كند.
يادتان باشد از عبارات خاص و تصاويري كه در ذهن ساخته‌ايد و همين‌طور از خلاصه‌ي شعر براي كمك به يادآوري هر سطر از شعر كمك بگيريد.
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
